Բառարան

Նվիրապետություն | Հայ առաքելական եկեղեցու հոգևոր աստիճանակարգը, որն ունի հետևյալ հիմնական աստիճանները` սարկավագություն, քահանայություն, եպիսկոպոսություն և կաթողիկոսություն:

Ձեռնադրություն | կրոնական կարգ, Հայ եկեղեցու յոթ խորհուրդներից մեկը, որով դառնում են հոգևորական և լիազորվում կատարել տարբեր կրոնական ծեսեր և արարողություններ:

Նահատակ | մարդ, որը նախընտրում է մահանալ (հաճախ խոշտանգումներով), քան հրաժարվել իր կրոնից:

226 թ. Պարթևստանում տեղի ունեցավ քաղաքական հեղաշրջում, և գահ բարձրացավ Արտաշիր Սասանյանը։ Հեղաշրջման արդյունքում տարածաշրջանում առաջացավ մի ավելի վտանգավոր ռազմական ուժ՝ Սասանյան թագավորությունը։ Հայաստանի և նոր թագավորության հարաբերությունները լարված էին: Բանն այն էր, որ Հայաստանում իշխում էր Արշակունի արքայատոհմը, որը սերում էր պարթև Արշակունիներից, ուստի Սասանյանները չէին կարող հանդուրժել իրենց տոհմական հակառակորդների իշխանությունը Հայաստանում: Ստեղծված իրավիճակում Հայաստանի գահակալները որդեգրեցին քաղաքական նոր դիրքորոշում՝ ամրապնդել կապերը Հռոմի հետ։ Հռոմի համար ևս սպառնալիք էին Սասանյանների հավակնությունները. վերջիններս, իրենց հռչակելով Աքեմենյանների ժառանգորդ, ձգտում էին վերաձևել գոյություն ունեցող քաղաքական քարտեզը։ Այսպիսով՝ Հռոմը ևս շահագրգռված էր Մեծ Հայքի աջակցությամբ: Հակասասանյան պայքարը, որի մասին մեզ հասած տեղեկությունները բավականին հակասական են, հատկապես սրվեց հայոց Խոսրով II արքայի օրոք: Խոսրով II-ին հաջողվել էր վերականգնել իր իշխանությունը ողջ Հայաստանում, բայց նա շուտով դավադրության զոհ դարձավ Սասանյան շահի առաջադրանքով Հայաստան ուղարկված պարթև Անակի ձեռքով։ Վերջինս Հայաստան էր փախել՝ իբր Սասանյանների հալածանքներից խուսափելու նպատակով։ Հայաստանը վերածվեց Սասանյանների երկրորդ թագավորության, որտեղ շուրջ 30 տարի գահ էին բարձրանում Սասանյան թագաժառանգները:

Continue reading →

10․ Տրված թվականներով բառեր կազմի՛ր`  դրանք բաղադրելով Բ խմբում տրվսւծ արմատների և  ածանցների հետ:

Ա Երկու, երեք, չորս (քառ), յոթ, ինը, տասը, քառասուն, առաջին, երրորդ:
Բ. ճյուղ, գլուխ, ամ, ակի, անի, յա, յակ, պատիկ:

Երկճյուղ, երկակի, եռակի, եռյակ, քառակի, քառյակ, քառապատիկ, յոթակի, իննամյա, տասնյակ, տասնապատիկ, քառասունամյա։

11. Տեքստի թվականները բառերով գրի՛ր:

ա․Մարդն իր կյանքի 70  տարվա ընթացքում միջին հաշվով 50 000 000 քայլ է անում:  Քաղաքային տրանսպորտով երթևեկող մարդն օրական 2 000 քայլ է անում:
Մարդն իր կյանքի 70 տարիներից 13-ը ծախսում է խոսակցությունների, 6 տարի` ուտելու վրա: Այդ ընթացքում 100 տոննա ուտելիք է օգտագործում:
Կյանքի 1/3-ը քնած  է անցկացնում:

բ․Կալիֆոռնիացի 40-ամյա մի մարդ (Պիտեր Նիկեյրսը) Միացյալ Նահանգները` Խաղաղ օվկիանոսից մինչև Ատլանտյան, ոտքով անցավ 99 օր 13 ժամ 13 րոպեում, 6 ժամով ավելի արագ, քան նույն տարածությունն անցած հայրենակիցը:  Ճանապարհի երկարությունը 4904 կիլոմետր էր: 1 օրում անցնում էր միջին հաշվով 50 կիլոմետր:

70 — յոթանասուն

50 000 000 — հիսուն միլիոն

2 000 — ենկու հազար

13 — տասներեք

6 — վեց

100 — հարյուր

1/3 մեկ երրորդ

40-ամյա — քառասունամյա

99 — իննսունինը

4904 — չորս հազար ինը հարյուր չորս

1 — մեկ

50 — հիսուն

12.Ընդգծել 3 բաշխական թվական:
ա. մեկ-մեկ, բազմակի, երկուական, ինը տասներորդ, հինգական, իններորդ:
բ. մեկումեջ, հինգ-հինգ, քսանական, չորսհինգերորդ, յոթական, երիցս:
գ. երկրորդական, տասնհինգ-տասնհինգ, յոթ ութերորդ, մեկական, բաշխական, տասական:

13.Թվականները գրել բառերով:
1960 թվին Հայաստանում գործում էին 27 թատրոններ, 25 թանգարաններ, 1187 գրադարաններ, 694 կինոսարքավորումներ, իսկ 1940 թ.՝ 13 թատրոններ, 11 թանգարաններ, 908 գրադարաններ, 168 կինոսարքավորումներ:
Հայաստանի Հանրապետության՝ ամենաբարձր լեռնագագաթներն են Արագածը՝ 4090մ, Կապուտջուղը՝ 3906մ, Մեծ Իշխանասարը՝ 3549մ, Վարդենիսը՝ 3523մ:
Հայաստանի Հանրապետության ամենաերկար գետերն են Ախուրյանը, որի երկարությունը 186կմ է, Աղստևը՝ 133կմ:

14.Ընդգծել 3 կոտորակային թվական:
ա.մասնական, երկու երրորդ, տասներորդական, մեկ երկրորդ, չորս հինգերորդ, սակավաթիվ:
բ. մեկ երրորդ, հարյուրապատիկ, երկու ամբողջ վեց տասնորդական, ամբողջական, երկու յոթերորդ, հնգանիստ:
գ. երկրորդային, մեկ քառորդ, վեցական, հինգ վեցերորդ, կոտորակ, երեք ամբողջ տասնյոթ հարյուրերորդական:

15.Ընդգծիր 3 դասական թվական:
ա. քսանմեկերորդ, մեկ չորրորդ, հազարավոր, երեսուներկուերորդ, առաջին, տասնմեկ:
բ. հնգյակ, հինգերորդ, երրորդական, մեկ հարյուրերորդ, ութերորդ, չորրորդ:
գ. երեք քառորդ, տասնիններորդ, երկրորդական, հիսունհինգերորդ, երկրորդ, երրորդություն:

Начиная с древнейших времен, наши далёкие предки интересовались
звёздным небом и пытались проникнуть в тайны Вселенной. Об этом
говорят рисунки древнего человека на скалах в горах Армении. Знания о
звёздах использовали в то время для того, чтобы народ знал, когда сеять и
когда собирать урожай, когда будет солнечное или лунное затмение. В
европейских языках есть слово планета, которое пришло из греческого
языка. Армянское слово «молорак» говорит о том, что армяне много лет
назад уже различали планеты и звёзды и придумали для них своё
собственное название.
Караундж – уникальный памятник каменного века. Исследователи
считают, что ему более семи с половиной тысяч лет. Если это так, то он
старше Стоунхенджа в Англии и Великих египетских пирамид.
Название Караундж состоит из двух армянских слов «кар» (քար), то есть
«камень», и «хундж» (հունջ) или «хунч» (հունչ), что значит «звучащий»,
«говорящий», поэтому название «Караундж» может быть переведено как
«звучащие камни» или «говорящие камни».
Само сооружение состоит из более чем двухсот огромных камней высотой от полутора до трёх метров и весом до восьми с половиной тонн. В верхней части многих камней есть сквозные отверстия диаметром четыре-пять сантиметров.
Радиофизик академик Парис Геруни организовал несколько
экспедиций к памятнику. В 2004 году он издал книгу «Армяне и Древнейшая
Армения», в которой выдвинул интересную гипотезу. Наличие в камнях
отверстий свидетельствует о том, что Караундж был древнейшей обсерваторией. Это предположение не доказано и вызывает много споров. Но вопросы остаются и ожидают своего решения. В Армении много интересного и загадочного. Нельзя допустить, чтобы о замечательных древнейших памятниках Армении знали только армяне.

1. Выпишите незнакомые слова из текста. Уточните их значения по
   словарю. Какой вывод делает автор? Согласны ли вы с ним?

предки — նախնիներ

памятник — հուշարձան

сеять — ցանել

урожай — բերք

затмение — խավարում

обсерватория — աստղադիտարան

Нельзя допустить, чтобы о замечательных древнейших памятниках Армении знали только армяне.

2. Составьте план текста. Какой вывод делает автор? Согласны ли вы с ним?

3. Перепишите предложения, раскрывая скобки по образцу.
Образец: Стоунхендж считают (загадочное место) на нашей планете.
Стоунхендж считают (чем?) загадочным местом на нашей планете.

1.Наши далёкие предки интересовались (звёздное небо) звёздным небом и пытались
проникнуть в тайны Вселенной. 2. Наличие в камнях отверстий свидетельствует
о том, что Караундж был (древнейшая обсерватория) древнейшей обсерваторией. 3. Учёные в древности
занимались (научные наблюдения) научными наблюдениями чтобы народ знал, когда сеять и когда
собирать урожай. 4. Караундж является (удивительная загадка) удивительной загадкой древности. Академик Парис Геруни занимался (древние сооружения) древними сооружениями Армении. 6. Туристы восхищались (древние рисунки) древними рисунками.

Continue reading →

ԲԱՆԱՍՏԵՂԾԻ ԾՆՆԴԱՎԱՅՐԸ

«Իմ մանկությունը անց եմ կացրել աստվածային շռայլության մեջ…»

Հովհաննես Թումանյանը ծնվել է Հայաստանի հյուսիսային չքնաղ անկյուններից մեկում՝ Լոռվա լեռնային շրջանի Դսեղ գյուղում:

Լոռին ունի պատմական հարուստ անցյալ: Այն դեռևս մ. թ. ա. 3-րդ դարի վերջերից կազմել է Մեծ Հայքի Գուգարք նահանգի Տաշիր կամ Տաշրատափ գավառը: Այդտեղ 10-րդ դարի վերջերին կազմավորվել է Կյուրիկյան (Տաշիր-Ձորագետի կամ Լոռու) թագավորությունը՝ ձեռք բերելով քաղաքական անկախություն:

Continue reading →

1. Որո՞նք են տնտեսության զարգացման նախադրյալները

Տնտեսության զարգացման նախադրյալներն են տվյալ երկրի բնական պայմանները ու ռեսուրսները, ինչպես նաեւ
աշխարհագրական դիրքը, աշխատանքային ռեսուրսների մասնագիտական հմտությունները և այլն։

1. Նշեք 5 երկիր որտեղ տնտեսության առաջատար ճյուղը
   ա) գյուղատնտեսությունն է — Հնդկաստան, Էթովպիա, Նեպալ Չադ, Աֆղանստան,
2. բ) արդյունաբերությունն է Չինաստան, Գերմանիա, ԱՄՆ, Ճապոնիա, Հարավային Կորեա,
   գ) սպասարկման ոլորտն է ԱՄՆ, Մեծ Բրիտանիա, Ֆրանսիա, Շվեյցարիա, Սինգապուր
3. Ի՞նչ ազդեցություն  ունի բնակչության սեռատարիքային կազմը տնտեսության զարգացման վրա:

Բնակչության սեռատարիքային կազմը մեծ ազդեցություն ունի տնտեսության զարգացման վրա, քանի որ այն որոշում է աշխատուժի կառուցվածքը, արտադրողականությունը և սոցիալական ծախսերի մակարդակը։

• Եթե երկրում տղամարդիկ գերակշռում են → Ավելի շատ զբաղվածություն ծանր արդյունաբերության, շինարարության, ռազմական ոլորտներում։
• Եթե կանայք ավելի շատ են → Բարձրանում է առողջապահության, կրթության, սպասարկման ոլորտների զարգացումը, բայց կարող են առաջանալ աշխատաշուկայի անհավասարակշռություն և ծնելիության նվազում։

1. Ի՞նչ ազդեցություն ունի երկրի աշխարհագրական դիրքը երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:

Երկրի աշխարհագրական դիրքը մեծ ազդեցություն ունի տնտեսության զարգացման վրա, քանի որ այն որոշում է բնական ռեսուրսների առկայությունը, տրանսպորտային հասանելիությունը, կլիմայական պայմանները և հարևան երկրների հետ տնտեսական հարաբերությունները։

1. Ի՞նչ ազդեցություն ունեն երկրի բնական պայմաններն ու ռեսուրսները երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:

Երկրի բնական պայմանները (կլիմա, ռելիեֆ, ջրային պաշարներ) և բնական ռեսուրսները (նավթ, գազ, հանքանյութեր, անտառներ, ջուր) մեծ ազդեցություն ունեն տնտեսության զարգացման վրա։ Դրանք որոշում են արտադրության ճյուղերը, բնակչության զբաղվածության մակարդակը և երկրի տնտեսական քաղաքականությունը։

Օրինակ՝ երկրները, որոնք ունեն մեծ նավթային և գազային պաշարներ, կարող են հարստանալ դրանց արդյունահանման և արտահանման հաշվին։

1. Ի՞նչ ազդեցություն ունի հարևան երկրների ազդեցությունը երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:

Հարևան երկրները կարող են մեծ ազդեցություն ունենալ տվյալ երկրի տնտեսական զարգացման, առևտրային հարաբերությունների, տրանսպորտային հասանելիության և քաղաքական կայունության վրա։ Այդ ազդեցությունը կարող է լինել թե՛ դրական, թե՛ բացասական՝ կախված հարաբերություններից, աշխարհագրական դիրքից և տնտեսական համագործակցությունից։

1. Թվականները
գրե’լ բառերով և նշե՛լ տեսակները։ Դո՛ւրս գրել նաև թվականներով
կազմված բառերը (գոյական, ածական)։

Զվարթնոց. Վաղարշապատի Ս. Գրիգոր. վաղ միջնադարի հայկական ճարտարապետության
հուշարձան Արարատյան դաշտում՝ Էջմիածնից 3-երեք կմ հարավ։
Ըստ հայ պատմիչների վկայության և պահպանված հունարեն արձանագրության՝
կառուցել է Ներսես Գ Իշխանցի (Շինող) հայոց կաթողիկոսը, և նրա գահակալության
տարիներից էլ՝ 641-վեց հարյուր քառասունմեկ —661-վեց հարյուր վաթսունմեկ, արտածվում է Զվարթնոցի կառուցման ժամանակը։
Ըստ Մովսես Կաղանկատվացու՝ Զվարթնոցը օծվել է 652-վեց հարյուր հիսուներկու-ին։ Թ. Թորամանյանի
կարծիքով շինարարությունը սկսվել է 643- վեց հարյուր քառասուներեք-ին և հիմնականում ավարտվել 652- վեց հարյուր հիսհուներկու-ին։
Զվարթնոցը կանգուն է եղել մինչև X- տասներորդ դ. վերջը. ավերման պատճառի մասին մեզ
հայտնի պատմական աղբյուրները լռում են։ Ըստ պեղված նյութերի՝ նախքան
Զվարթնոցը այստեղ եղել են հնագույն և IV-V- չորրորդ — հինգերորդ դդ. կառույցներ։ Տեղանքի ցածրիկ,
շրջանաձև բլրակը պարագծով շրջապատված է յոթաստիճան բազմանիստ հենապատով
(բացի հարավարևմտյան մասից, ուր պալատն է)՝ կազմելով սալահատակ
պատվանդան, որի կենտրոնում կառուցվել է տաճարը։ 1905-հազար ինը հարյուր հինգ-ին Թ. Թորամանյանը
ստեղծեց Զվարթնոցի գիտական վերակազմությունը։ Ըստ պահպանված
հատակաձևի և այդ վերակազմության՝ կառույցի ծավալատարածական հորինվածքի
կորիզը քառակոնքն է, որը ցածում շրջապատված է երկհարկ պարարկյալ
սրահով (տրամագիծը՝ 35,75 մ) երեսունհինգ ամբողջ յոթանասունհինգ, իսկ վերևում՝ կիպ պարփակված գլանային պատով։
Կիսագմբեթ, հիմնական առանցքներով խաչաձև տեղադրված 4-չորս կոնքերը
միմյանց են կապվում բարդ կտրվածքի, զանգվածեղ, վերևում կամարակապ մայր
մույթերով՝ գմբեթակիր քառակուսին, որից անցումը թմբուկի բոլորակին իրականացված
է առագաստների միջոցով։ Կոնքերը, բացի արևելյանից, որը հոծ է և ամփոփում
է բեմը, իրենց ստորին մասում սյունակազմ են (6-ական-վեցական սյուն, տրամագիծը՝
0,6 մ)—զրո ամբողջ վեց։ Սյուներն ավարտվում են կողովաձև, խոյազարդ խոյակներով և
միմյանց կապվում կամարներով։
Ըստ «Հայկական սովետական հանրագիտարանի»

2. Գրե՛լ բառերով։
9,-ինը

12,-տասներկոը

99, — իննսունինը

50 — հիսուն

— 60 — վաթսուն

70 — յոթանասուն

80 — ութսուն

100 — հարյուր

1938 — հազար ինը հարյուր երեսունութ

II — երկրորդ

III երրորդ

IV չորրորդ

 3.Ո՞ր շարքի բոլոր թվականներն են կազմությամբ պարզ
(արմատական):
1. տասնինը, երեսուն, ինը
2. քառասուն, մեկ, հազար
3. յոթ, միլիարդ, հարյուր
4. տասը, երկու, տասնմեկ
5. ինը, միլիարդ, քսանչորս
6. տասնութ, քսանութ, հարյուր
7. տասնմեկ, երեսուն, երեք
8. տասը, երկու, տասնմեկ

83. Տրված առածներում կետերի փոխարեն տեղադրիր հականիշ ածականները:

անճոռնի ճուտիկը սիրուն կարապ կդառնա: (սիրուն, անճոռնի)
Ասելը հեշտ է, անելն է դժվար: (հեշտ, դժվար)
Վատ կտորից լավ վերարկու չես կարի: (լավ, վատ)
Ժլատի փորը դատարկ է, գրպանը՝ լիքը: (լիքը, դատարկ)
Չքավորի գրպանը լիքը ՝, սիրտը՝ դատարկ: (լիքը, դատարկ)

88. Առանձնացրու անձնանիշ և իրանիշ  գոյականները:
Գունդ, գնդապետ, գնդացիր, Եգիպտոս, եգիպտացի, եգիպտացորեն, թիզ, թզուկ, ձիակառք, կառապան, վաճառատուն իմ վաճառական, ուղեվարձ, ուղևոր, վերելք, վիրաբույժ, հնդկացի, հնդկացորեն, հայ, Հայաստան, դերբայ, դերասան, հացաբույս, հացթուխ, խոհարար, խոհանոց, լրագիր, լրտես, հետախույզ, հետևանք:

89. Առանձնացրու թանձրացական և վերացական գոյականները:
Երամ, հույս, կասկած, պատիվ, վերարկու, ճաշակ, ճաշ, կարոտ, ծխախոտ, գութ, նախանձ, երաժիշտ, բնավորություն, քար, արձագանք, ծառ, հուշ, հուշարձան, վախ, նկար, բողոք, դասագիրք:

90.Որտեղ անհրաժեշտ է, գրիր մեծատառով:

Անդրկովկաս, Ուկրաինայի հանրապետություն, Վանա լիճ, Գերմանիայի Դաշնություն, Խաղաղ օվկիանոս, Միջերկրական ծով, Կովկասյան լեռնաշղթա, ատլանտյան օվկիանոս, բալթիկ ծով, գեղամա լեռներ, Մայրաքաղաք Երևան, Առյուծ Մհեր, Սասունցի Դավիթ, Անբան Հուռի, Պարզ լիճ, Կոտայքի մարզ, Արփա գետ, Պարույր Սևակ